Je kent het waarschijnlijk wel, je legt de lat hoog en vaak net dat tikkeltje te hoog. Je doet er alles aan om die te halen en je bent enorm streng voor jezelf. Dit om de perfectie te behalen in alles waar je dit maar kan. Natuurlijk is het nooit goed genoeg en heb je het gevoel dat het altijd beter kan. Dit noemen we natuurlijk perfectionisme. In dit blogbericht geef ik je graag wat meer uitleg over perfectionisme, maar ook hoe we er mee kunnen omgaan.
Bij perfectionisme ga je merken dat je de lat niet zomaar hoog legt, maar vaak onrealistisch hoog. Daarnaast is het zo dat wanneer we kijken naar de karakteristieken die gekoppeld zijn aan het ontwikkelen van een eetstoornis, perfectionisme hier ook een plaats in heeft. Het is zelfs zo dat bij zowel anorexia als boulimie, het niveau van perfectionisme hoger ligt dan bij mensen zonder een eetstoornis. Ook worden er linken gezien tussen perfectionisme en binge eating. Dit alles maakt het interessant perfectionisme ook hier eens te bespreken.
Wat is perfectionisme?
Perfectionisme is iets wat velen kennen en wat vaak ook gezien wordt als eerder negatief dan positief. Natuurlijk is dit deels afhankelijk van hoe je ermee omgaat. Zo is het negatief wanneer je merkt dat het een druk op je legt, waardoor je gaat lijden. Het is niet erg om iets goed te willen doen, maar het is wel belangrijk om nog steeds te willen of te kunnen relativeren daarnaast. Perfectionisme kan ervoor zorgen dat je je grenzen verlegt, maar het kan je ook kapot maken.
Perfectionisme dat gelinkt is met psychische problematieken, wordt eerder gezien als problematisch en noemen we daarom ook vaak klinisch (of dysfunctionerend) perfectionisme.
Als je kijkt naar klinisch perfectionisme, dan ga je zien dat er 3 aspecten naar voren komen:
Extreem hoge standaarden
Zelfwaardering is gelinkt aan deze extreem hoge standaarden
Blijven doorgaan, ondanks het feit dat er negatieve gevolgen aan gekoppeld zijn.
Het is zo dat perfectionisme zich niet altijd op alle aspecten van je leven manifesteert. Vaak ga je merken dat dit eerder bij bepaalde domeinen op de voorgrond zal treden. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je perfectionisme eerder naar je uiterlijk toe gericht is, iets wat vaak gebeurt bij eetstoornissen. Je wilt het ideaalbeeld dat je in je hoofd hebt zo perfect mogelijk benaderen, maar je bent dan bijvoorbeeld minder bezig met je sociale aspecten. Je antwoordt niet naar vrienden of je hebt hierin geen standaarden waar je je aan houdt.
Door het perfectionisme ga je merken dat je bepaald gedrag zal stellen. Gedrag dat misschien niet altijd als 'normaal' bekeken wordt. Zo kan je bijvoorbeeld vaak anderen willen verbeteren, constant dingen nakijken, obsessief organiseren, enorm veel lijstjes maken,... Daarnaast kan je ook merken dat perfectionisme er juist voor kan zorgen dat je bepaalde dingen niet gaat doen. Je twijfelt extreem aan jezelf, je komt in procastination of uitstelgedrag terecht, je geeft sneller op en zoveel meer.
Mensen met klinisch perfectionisme merken op dat het een negatief effect heeft op hun sociaal leven, hun lichamelijke gezondheid en hun mentale gezondheid.
Link tussen perfectionisme en eetstoornissen
Veel mensen met een eetstoornis hebben last van perfectionisme. Er is dus zeker een correlatie tussen de twee te vinden, maar het is nog niet duidelijk hoe dit in elkaar zit. Het is een beetje het kip of het ei verhaal, is het het perfectionisme dat de eetstoornis versterkt/veroorzaakt, of is dit eerder omgekeerd? We weten dit nog niet met zekerheid, maar we zien de link natuurlijk wel.
Sommige perfectionistische kenmerken blijven zichtbaar bij mensen, ook nadat ze hersteld zijn van hun eetstoornis. Maar niet bij iedereen.
Wel zien we dat wanneer mensen herstellen van hun eetstoornis, er vaak nog kenmerken van perfectionisme aanwezig zijn. Dit is dan eerder op een manier die we ook zien bij mensen die nog nooit een eetstoornis hebben gehad. Daarom kan het ook helpend zijn tijdens het herstelproces te werken aan dit perfectionisme zodat dit kan helpen om volledig te herstellen van de eetstoornis.
Hoe pak je perfectionisme nu aan?
Aangezien het een meerwaarde is bij je herstel is het misschien belangrijk om te weten hoe je dit nu kan aanpakken. Je kan er bijvoorbeeld over praten met je psycholoog of therapeut, zodat je kan leren hoe ermee om te gaan in het dagelijkse leven. Als je kijkt naar de behandeling van perfectionisme, dan wordt cognitieve gedragstherapie aangeraden. Dit om aan zowel je gedrag als aan je gedachten te werken.
Daarnaast wordt het ook frequent aangeraden om te werken met exposure therapie. Dit klinkt misschien raar, maar het is vaak angst die ervoor zorgt dat je alles perfect wilt aanpakken. Daarom is het de bedoeling om te kijken op welke vlakken je perfectionisme naar boven komt en hoe je dit kan uitdagen. Want perfectionisten voelen zich verschrikkelijk als iets niet verloopt zoals gepland. Met de exposure willen we tonen dat de gevolgen van minder perfect tewerk gaan niet altijd zo groot zijn. Het kan helpen om te relativeren wanneer je merkt dat deze vaak zelfs niets uitmaken voor de omgeving. Voorbeelden van exposures kunnen zijn:
Te laat komen voor een afspraak
Hulp vragen in een winkel
Iets versturen waar een schrijffout in staat (sms, mail, brief, ...)
Praten over iets zonder het gesprek voor te bereiden
Een voice message sturen zonder je tekst op te schrijven
...
Door deze exposures te herhalen ga je na verloop van tijd linken maken in je hersenen die tonen dat het niet zo erg is om eens een fout te maken. Onze maatschappij verwacht natuurlijk vaak veel van ons, maar het is zo dat er niets vreselijks kan gebeuren want we zijn allemaal mensen en we maken allemaal fouten.
Helpende gedachten kunnen daarom ook iets zijn waar je gebruik van maakt, zeker als je bezig bent met de exposures. Dit vooral om te zorgen dat je het voor jezelf kan relativeren. Het is belangrijk bij de exposures dat we niet alleen het aangepaste gedrag vertonen, maar ook onze gedachten veranderen. Schrijf dus helpende gedachten voor jezelf op. Na het doen van je exposure kan je reflecteren om jezelf te tonen dat het oké is.
Maar ben ik wel een perfectionist?
Als je wilt weten of dit iets is waar je aan moet werken is de vraag natuurlijk of je nu een perfectionist bent of niet. Daarom hebben we een korte vragenlijst gemaakt om je hierbij te helpen. Denk eventjes na over de onderstaande vragen, deze kunnen je helpen om te zien of je perfectionistisch bent of niet.
Alles wat je hebt aangeduid, is waar er perfectionisme in aanwezig is. Dus hoe meer je hebt aangeduid, hoe meer kans dat je een perfectionist bent.